نگاهی به تصویر «ایران» در فیلم های ایرانی 

1-  در «برف روی شیروانی داغ» شبه روشنفکر شاعر و نویسنده ای که هم در زمان طاغوت و هم در جمهوری اسلامی آثار وی اجازه چاپ نمی یابند، وصیت می کند که جنازه اش پس از مرگ سوزانده شود. پس از آنکه تعدادی از شاگردان، پایداری بساط عقد را به راه بیندازند. آنان به عنوان اعتراض از محل مؤسسه به سمت پارک پایداری اقدام به تجمع و راهپیمایی و نافرمانی مدنی می کنند و در کل یک شورش شهری را به راه می اندازند و در این موقعیت لحظه به لحظه به جمعیت آنان افزوده می شود.

2- در «آقا یوسف» یوسف شخصی است که در خانه های مردم بالای شهر مشغول به کار است. او ابتدا به دخترش شک می کند که او معشوقه شخص زن باره ای است، اما این سوءظن بعدا تبدیل به حسن ظن می شود ولی در پایان فیلم ثابت می شود که سوءظن او نسبت به دختر درست بوده است. این فیلم نسل جوان را نسل فاسدی می داند که اکثرا با جنس مخالف رابطه داشته و خانواده ها را از هم پاشیده یا درحال فروپاشی نشان می دهد. فیلم بر آزادی روابط دختر و پسر تأکید دارد.

3- در «آینه های روبه رو»؛ آدینه دختری است که دو جنسه و یا دچار بیماری ترانس است. جامعه به خاطر فقر فرهنگی چندان آماده عمل جراحی او نیست. این فیلم ضمن اینکه بیان می کند دولت ایران عمل جراحی این گونه افراد را آزاد گذاشته و وامی نیز به این مسئله اختصاص داده است، اما دختر به دلیل عقب ماندگی فرهنگی جامعه و خانواده خود به کشور آلمان که زیبا به تصویر کشیده شده است می رود و با استقبال آنان روبه رو می شود فیلم با همکاری یونیسف، آمریکا، انگلیس و فرانسه ساخته شده است. این فیلم شبیه فیلم «be like others» (شبیه دیگران باش) ساخته شبکه بی بی سی در ایران است.

4- در «ارتباط خانوادگی» پدر و مادری از شهرستان به تهران می آیند تا به فرزندان خویش که دو پسر و دو دختر هستند سر بزنند. اما به سراغ هر یک که می روند آنها پذیرای ایشان نیستند به خصوص پسر بزرگ تر که جبهه ای است و به شغل مسافرکشی می پردازد. سرانجام نادختری پیرمرد پس از مرگ مادر، پذیرایی از او را برعهده می گیرد. این فیلم به تقلید از یک کارگردان ژاپنی به تصویر کشیده شده است. این فیلم بر فاصله نسلی تأکید داشته و خانواده ها را از هم فرو پاشیده به نمایش می گذارد.

5- در «باد و مه» در اوایل جنگ خانواده ای که از شمال به اهواز می روند در اثر بمباران، مادر کشته شده و پسر به واسطه موج گرفتگی توانایی صحبت کردن را از دست می دهد. پدر، آنان را با خود به شمال بازمی گرداند و خود به اهواز برمی گردد. فیلم به تبعات و ضایعات جنگ که مربوط به سینمای سیاه نمایی جنگ است می پردازد. سرانجام پس از تحمل مشکلاتی پسر به حرف می آید.

6- در «گلچهره» طالبان در افغانستان برسرکار می آیند و اشرف خان را که تنها سینمای کابل را راه اندازی کرده می کشند و سینما را تخریب می کنند. وقتی آمریکایی ها بر افغانستان مسلط می شوند و طالبان را از حکومت خلع می کنند گویا آزادی و استقلال را برای مردم افغانستان به ارمغان می آورند. حکومت طالبان در افغانستان به صورت غیرمستقیم نماد دولت فعلی ایران است. این مطلب را می توان از شواهدی به اثبات رساند.

7- در «جدایی نادر از سیمین» سیمین به دلیل آنکه دختر 11ساله اش را نمی تواند در شرایط و موقعیت کنونی جامعه درست تربیت کند می خواهد از نادر در دادگاه جدا شود تا او را با خود به خارج از کشور ببرد. فیلم در ادامه نشان می دهد که دختر در جامعه اسلامی ایران دروغگو شده است به این معنا که جامعه و قانون ایران اسلامی بگونه ای خانواده ایرانی را تحت فشار قرار می دهد که آنان نمی توانند صداقت خود را حفظ کنند. فیلم بر ناکارآمدی دین و دم دمی مزاج بودن فرد دین دار تأکید دارد.

8- در «این خانه امن است» سرگذشت عده ای پسر بد و یا بی سرپرست در آسایشگاه بهزیستی در زمان جنگ به تصویر کشیده می شود که جنگ نیز کودکان را نه از روی آگاهی به سمت خود می کشد. آنان با آنکه داوطلب جنگ نیز می شوند اما کورکورانه این کار را انجام می دهند. فیلم بر ضایعات و آسیب های جنگ تأکید دارد و سرانجام آسایشگاه آنان نیز مورد اصابت موشک قرار می گیرد.

9- در «خیابان های آرام» شورش شهری به شیوه جنبش سبز آموزش داده می شود و شهر توسط یک روان شناس که نماد احمدی نژاد است با همکاری معاون رئیس پلیس به آشوب کشیده می شود. سرانجام این بحران توسط نیروهای خارجی حل شده و شهر به آرامش و امنیت گذشته خویش بازمی گردد.

10- د ر فیلم «سعادت آباد» سرگذشت سه خانواده که نمادی از خانواده های ایرانی است به تصویر کشیده می شود که به گونه ای هر یک در آستانه فروپاشی قرار دارند. اعتقادات مذهبی، غیرت و... در این فیلم کوبیده شده و مخاطبین با جذاب ترین بازیگر فیلم که یک مرد مشروب خوار، زن باره، کلاهبردار و... است همذات پنداری می کنند. این خانواده های درحال فروپاشی، نمادی از خانواده های ایرانی درحال فروپاشی هستند. فیلم نیم نگاهی به فمنیزم دارد.

11- در فیلم «سیزده 59» جلال فرماندهی است که پس از 20 سال از کما بیدار می شود. او پس از 20سال به سراغ همسنگران خود می رود. یکی معتاد، دیگری که در جبهه ترسیده، هم اکنون کارخانه دارد ریاکار و آن یکی نصاب آنتن ماهواره و... است. او که از وضعیت موجود سرخورده شده به لب پرتگاهی می رود تا خود را به پایین بیندازد. همرزمان گذشته وضعیت فعلی را تیره و تار و سیاه به تصویر می کشند. سرانجام با اصرار دختر، فرمانده از لبه پرتگاه برگشته و به کنار داماد آینده اش که در لباس سبز است می آید و آرام می گیرد. در این فیلم ماری که نماد شیطان پرستی و یا بوداییزم است نیز وجود دارد.

12- در «مرگ کسب و کار من است»؛ عده ای جوان بی کار از ناچاری اقدام به کابل دزدی آن هم از نوع فشار قوی می نمایند که یکی در جا توسط برق کشته می شود، دیگری مجبور می شود پیرمردی را بکشد و فرار کند و نفر سوم هم دستگیر می شود. دو نفر اخیر در سرمای شدید زمستانی گیر افتاده و احتمالاً جانشان را از دست می دهند و در پایان فیلم نیز مشاهده می کنیم که تعدادی دیگر از جوانان قصد به سرقت بردن کابل فشارقوی را دارند و مجددا این پروسه تکرار می شود. به گونه ای که مرگ کسب و کار این افراد می شود، سراسر این فیلم سیاه نمایی است.

13- در «ندارها» دوپسر و یک دختر تصمیم می گیرند تا از افراد پولدار بدزدند و به فقرا کمک نمایند بدون آنکه از آن مال مسروقه پولی برای خود بردارند. کم کم بخشی از اموال مسروقه را نیز به بهبود زندگی خود اختصاص می دهند تا آنکه دو پسر در حوادثی کشته می شوند و ما این ماجرا را از زبان دختری که هم اکنون در زندان است می شنویم. آنان چون گروه عیاران و رابین هود اقدام به دزدی می کنند غافل از آنکه سردمداران حکومت در زمان آنان، خود نیز دزد بودند. این فیلم به گونه ای غیرمستقیم تشویق کننده جوانان به انجام چنین کارهایی است.

14- در «ورود آقایان ممنوع» خانم دارابی مدیر مدرسه ای است که چند دانش آموز المپیاد شیمی دختر دارد. معلم این دختران نخبه، باردار است و راهی بیمارستان می شود او مجبور است با توجه به فرجه زمانی، معلم مردی را وارد سیستم آموزشی خود نماید. خانم دارابی با اندیشه های فمنیستی از ارزش های مذهبی و دینی دفاع می کند و چون مخاطب از خانم دارابی بدش می آید او از ارزش های اسلامی منزجر می شود. بچه های دانش آموز نسبت به این معلم احساسات عشقی از خود بروز داده و سعی می کنند یک توطئه عشقی برای او فراهم آورند. سرانجام طی فراز و نشیب هایی خانم دارابی از اندیشه های فمنیستی عقب نشینی کرده و شاگردان المپیاد با نافرمانی مدنی به مخاطبین آموزش می دهند که می توانید به همه خواسته های خود برسید. این فیلم دیالوگ های دوسویه و سکس پنهان فراوانی دارد.

15- در «یک حبه قند» یک خانواده سنتی که چهار دخترش ازدواج کرده است مایل است پنجمین دختر خود را به عقد جوانی که هم اکنون در آمریکا ساکن است دربیاورد. دایی که با این ازدواج مخالف است و در هیچ یک از مراسم عروس خانم شرکت نمی کند با اشتباه عامدانه ای خود را به کشتن داده و عروسی را تبدیل به عزا می کند. این فیلم نمادین است و خانواده سنتی و چهار داماد آن به منزله اقشار مختلف جامعه می باشند. دایی نیز که نماد بزرگ تر فامیل است به منزله بزرگ تر جامعه است.
این خانواده سنتی خوشبختی خود را در گرو پیوستن به دامادی که ساکن آمریکاست می دانند. یکی از دامادها روحانی است که نمی تواند روضه و نماز میت بخواند به این معنا که روحانیون از اصل کار خود بازمانده اند و دیگر نقش آنان به پایان رسیده است چرا که او مریضی ای دارد که مشکوک به سرطان است.

16-در «جرم» کیمیایی نه تنها با مواضع نظام و برای جمهوری اسلامی فیلم نساخت بلکه با قوت و قدرت بیشتری در راستای فیلم فارسی، اثری بسیار جسورانه تر ساخته که عمدتا در نقاط و نکات فاحشی نگاه های زاویه داری با نظام دارد و بعضا به عناد با آن برخاسته است. فیلم در بستر پیش از انقلاب بیان می شود اما حوادث و وقایع آن، مربوط به بعد از انقلاب است. مثل رفاقت جبهه و جنگ و کشت و کشتار در بوکان و...

منبع: روزنامه کیهان